Ο ΕΚ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΙΑΚΩΒΟΣ (1η Νοεμβρίου 1519)
Κατήγετο εκ τίνος χωρίου, κειμένου πλησίον τής Καστοριάς καί εκαλείτο ’Ιωάννης. Οί γονείς του, Μαρτίνος καί Παρασκευή, πτωχοί, άσημοι, ταπεινοί, σεμνοί καί άμαθεϊς, πλήν του ’Ιακώβου είχον καί ετερον υιόν. Είς αυτούς έμοίρασαν τήν περιουσίαν των. Ό Ιάκωβος ήτο βοσκός, ιδιώτης καί άγράμματος, εις όλίγον όμως χρόνον έπλούτισε. Διά τούτο έφθονήθη από τον άδελφόν του, όστις τόν διέβαλεν είς τόν κριτήν ώς εύρόντα θησαυρόν. Έκ τού γεγονότος τούτου ήναγκάσθη ό ’Ιάκωβος νά εγκατάλειψη τήν πατρίδα του καί νά μεταβή είς τήν Κωνσταντινούπολιν, εμπορευόμενος πρόβατα καί κρέας, κατόπιν άδειας τού σουλτάνου. Τό έμπόριον τόν κατέστησε πλούσιον καί όνομαστόν, κυρίως είς τάς παραδουνάβιους χώρας. Κάποιαν ήμέραν ήκουσεν άπό άσεβή ’Αγαρηνόν άρχοντα, είς τήν οικίαν τού οποίου ήτο προσκεκλημένος, ότι ό Πατριάρχης Νήφων έθεράπευσε τήν βασανιζομένην άπό τόν δαίμονα γυναίκα του. Τότε ελαβε τήν άπόφασιν νά Ιδη τόν Πατριάρχην. Μετ’ όλίγας ήμέρας έπεσκέφθη τόν Πατριάρχην, ζητών νά έξομολογηθή είς αύτόν. Ή έπίσκεψις αυτή συνετέλεσεν ώστε νά αύξάνη εκτοτε ή προς τον Θεόν πίστις τοΰ ’Ιακώβου καί ή προς τον πλησίον αγάπη. Έν τέλει ό ’Ιάκωβος έλαβε τήν άπόφασιν, έμοίρασε την περιουσίαν του, ήτις άνήρχετο είς τό ποσόν των 600.000 γροσίων καί μετέβη εις το "Αγιον Όρος. Μετά τήν έπίσκεψιν όλων των έν Άγίω Όρει μονών, έμεινεν είς τήν μονήν Δοχειαρίου, είς τήν όποιαν ένεδύθη τό μοναχικόν σχήμα, μετονομασθείς ’Ιάκωβος. Εις τήν μονήν Δοχειαρίου παρέμεινε τρία έτη. Έκείθεν μετέβη είς τό μικρόν πεπαλαιωμένον μονύδριον τοϋ Τιμίου Προδρόμου, άνωθεν τής μονής των Ίβήρων. Ό ’Ιάκωβος άνέκτισε τότε τό κρημνισμένον άπό τά θεμέλια μονύδριον, παραμείνας είς αυτό εξ ετη, εχων ώς γέροντα τόν μοναχόν ’Ιγνάτιον. Είς τό μονύδριον τούτο ήλθεν ό μοναχός Μαρκιανός καί εγινεν υποτακτικός του. Διά μέσου τοϋ Μαρκιανοϋ ό είς τήν μονήν τοϋ Παντοκράτορος άσκητεύων Θεωνάς, μετά ταΰτα Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (1541), έπληροφορήθη τά τοϋ ’Ιακώβου καί τή μεσιτεία τοϋ Μαρκιανοϋ έγένετο δεκτός είς τήν συνοδείαν τοΰ 'Αγίου. Κατά τό έτος 1517/1518 ό ’Ιάκωβος μετέβη τή συνοδείμ τοϋ μαθητοΰ του είς τήν μονήν τοΰ Βατοπεδίου προς συνάντησιν τοΰ Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Μακαρίου, όστις παρά τήν άντίθετον κατ’ άρχήν γνώμην άνεγνώρισε τήν αγιότητα τοϋ ’Ιακώβου καί υπερετίμησεν αυτόν.
Έπιθυμών ό ’Ιάκωβος περισσοτέραν ήσυχίαν έγκατέλειψε τό μονύδριον τοϋ Τιμίου Προδρόμου καί μετέβη είς τό ενδότερον τοϋ ’Άθωνος. Μεθ’ έαυτοϋ εΐχεν εξ μαθητάς. Είς τήν σκήτην τοϋ Άθωνος δέν έμεινεν επί πολύ, διότι άπεφάσισε νά εξέλθη τοϋ ’Όρους καί νά μεταβή είς τά μέρη τής Αιτωλίας. Τήν Παρασκευήν τής Διακαινησίμου(τοΰ 1518) έγκατέλειψε τό Άγιον Όρος μετά των μαθητών του. Διελθόντες τά μέρη τής Θεσσαλονίκης, τό παρά τόν Όλυμπον κάστρον τής Πέτρας, τήν ομώνυμον ’Επισκοπήν καί τά Μετέωρα, ένθα έγνωρίσθη ό ’Ιάκωβος μέ τόν Μητροπολίτην Τρικάλων Μάρκον, έφθασαν είς τήν Ναύπακτον, είς τό μοναστήριον τοϋ Τιμίου Προδρόμου, είς τήν Δερβέκισταν, είς τόπον τής περιοχής Αιτωλίας, όστις λέγεται Άπόκουρον. Εις τήν μονήν τοϋ Τιμίου Προδρόμου έμειναν όλιγώτερον τοϋ έτους (1518/ 1519). Κατά τό διάστημα αυτό παρακινηθείς ύπό των μαθητών του να εγκαταλείψουν τήν μονήν, διότι ήτο άνήλιος, μάλιστα δέ κατά τόν χειμώνα, άνεζήτησε μετά τής συνοδείας του τόπον προσηλιακόν είς τά μέρη των Αθηνών. Μή εύρόντες κατάλληλον τόπον έπέστρεψαν είς τήν μονήν του Τιμίου Προδρόμου τής Δερβεκίστης.
Ή άγαθή φήμη τοϋ Ιακώβου συνετέλεσεν, ώστε νά έρχωνται προς αυτόν πολλοί χριστιανοί έξ όλων των μερών τής Αιτωλίας καί των πέριξ αυτής διά νά έξομολογοϋνται καί νά λαμβάνουν τήν χάριν του. Ό Άρχιερεύς όμως τής "Αρτης ’Ακάκιος, παρ’ ότι κατ’ άρχήν έδέχθη τόν ’Ιάκωβον καί τοϋ έστειλε γράμμα φιλικόν διά νά έξομολογή τούς χριστιανούς, άπατηθείς άπό μερικούς ψευδομοναχούς, έφθόνησε τόν ’Ιάκωβον καί τόν επρόδωσεν είς τούς έξουσιαστάς τοϋ τόπου. Αί κατά τοϋ 'Ιακώβου κατηγορίαι τοϋ "Αρτης ’Ακακίου έγιναν γνωσταί ύπό τών αγάδων τοϋ τόπου διά γράμματος είς τόν μπέην τών Τρικάλων, όστις άπέστειλε δέκα οκτώ στρατιώτας μέ σκοπόν νά φέρουν τόν ’Ιάκωβον δεμένον είς τά Τρίκαλα. ’Εκεί ό μπέης τόν έφυλάκισε μετά τών δύο μαθητών του. Είς τήν φυλακήν ό ’Ιάκωβος, ό διάκονος 'Ιάκωβος καί ό μοναχός Διονύσιος έμειναν τεσσαράκοντα ήμέρας. Ευρισκόμενος είς τήν φυλακήν, έστειλε είς τούς μαθητάς του επιστολήν λέγουσαν:
«Ιάκωβος δούλος Χρίστον, τοϊς άδελφοΐς μον, τοίς εν Δερβεκίστα, τοΐς κατοικούσα εν τή μονή τον τιμίον Προδρόμου, χάρις ύμϊν καί ειρήνη άπό Θεόν Κυρίου παντοκράτορος. Τούτο γιγνώσκετε, άδελφοί μου, δτι ό κόσμος έπονήρευσε, και οι λύκοι, δπον γράφει ο απόστολος Παύλος, επλήθυναν είς τον κόσμον, καί σείς, τέκνα μον ήγαπημένα, ήξενρετε πόσην άγάπην είχα προς σάς. Καί έγώ χάριτι Χριστού καθ’ ημέραν σάς συνεβούλευον είς το καλόν, τώρα όμως άπόφασις ήλθεν είς ημάς νά ύπάγωμεν εις τόν σουλτάνον, καί το τέλος ό Θεός τό ήξεύρεί" όμως δταν μάθητε τήν τελευτήν μου, μή ταραχθήτε, άμή νπομείνατε άνδρείως, άδελφοί μου ευλογημένοι, καί τάς παραδεδομένας ακολουθίας ποιήσατε ήμϊν ήγονν ό καθείς σας τάς τεσσαράκοντα ήμέρας, καί πάσαν ημέραν ποιείτε μετάνοιας πεντήκοντα’ τάς δέ τεσσαράκοντα λειτουργίας ποιήσατε άπαοαιτήτως. 'Ημείς δέ, εάν εϋρωμεν παρρησίαν εις τόν Θεόν, θέλομεν δεηθή δι εσάς, δπως σάς στήριξή εν όμονοία καί αγάπη πνευματική, εν δε τω μέλλοντι αίώνι τής μερίδος τών δικαίων τύχητε. Τόν δε παπά Θεωνάν να ύπακονητε ώς εμέ, καί τους λογισμούς σας είς αυτόν εξομολογήσθε καί μή χωρισθήτε απ’ άλλήλων, άλλ’ ύπομείνατε δ,τι διωγμούς καί θλίψεις θέλετε έχει. Οϋτω ποιήσατε, iva ή χάρις τού Θεού καί τό έλεος εϊη μεθ’ υμών, άμήν.»
Έκ τών Τρικάλων οί τρεις μετεφέρθησαν εϊς την Άδριανούπολιν καί έκεΐθεν εις τό Διδυμότειχον, όπου εύρίσκετο προς καιρόν ό Σουλτάνος Σελήμ. Εις τό Διδυμότειχον έβασανίσθησαν φρικτώς τη διαταγή τοϋ Σουλτάνου. Μετά ταϋτα μετεφέρθησαν καί πάλιν είς τήν Άδριανούπολιν, ένθα έβασανίσθησαν έπί δέκα έπτά ήμέρας. Έν τέλει οί τρεις άνδρες έκρεμάσθησαν. Ό ’Ιάκωβος εκρεμάσθη νεκρός, οί δε λοιποί δύο παρέδωκαν τό πνεΰμα των έπί του ικριώματος, τήν Ιην Νοεμβρίου τοϋ έτους 1519. Τά λείψανά των ήγόρασαν χριστιανοί καί τά έναπέθεσαν εϊς τό χωρίον Άρβανιτοχώριον, τρία μίλια μακράν τής Άδριανουπόλεως. Οί μαθηταί του μετά τό μαρτύριον τοϋ όσιου συνεκεντρώθησαν εϊς τό Άγιον Όρος καί μετέβησαν είς τήν μονήν τής Σίμωνος Πέτρας.
Τρία έτη μετά τό μαρτύριον τών τριών Νεομαρτύρων, τό 1522, μέρος των λειψάνων των μετεφέρθη είς τήν μονήν τής Σίμωνος Πέτρας χάριν τών μαθητών τοϋ Αγίου υπό τοϋ έκ τών μερών τής Άρτης καταγομένου ίερέως Νικολάου, οστις έπισκεφθείς τόν κατοικοΰντα παρά τήν Νικόπολιν, πλησίον τοϋ Δουνάβεως, άδελφόν του άνεΰρε τά άγια λείψανα τών τριών Αγίων τεθαμμένα. Οί μαθηταί τοϋ Αγίου έστειλαν τότε τόν μοναχόν Θεόφιλον, οστις έφερε καί τά λοιπά λείψανα τών τριών Νεομαρτύρων.
Μετ’ όλίγον οί μαθηταί τοϋ ’Ιακώβου, λαβόντες τά λείψανα τών τριών μαρτύρων, άνεχώρησαν άπό τήν μονήν τής Σίμωνος Πέτρας καί ήλθον πλησίον τής Θεσσαλονίκης, έγκατασταθέντες είς τήν πεπαλαιωμένην μικράν μονήν τής Αγίας Αναστασίας τής Φαρμακολυτρίας (1522), τής όποιας ήγούμενος καί δεύτερος κτήτωρ έγένετο ό Θεωνάς.
Ό βίος του, οστις έγράφη ύπό τίνος άνωνύμου είς χρόνους μή άπέχοντας πολύ άπό τό μαρτύριον τοϋ Νεομάρτυρος ’Ιακώβου, έξεδόθη τό πρώτον κατά τό έτος 1894 υπό τοΰ δημοδιδασκάλου Κεφαλοβρύσου Δημητρίου Λουκοπούλου, παρά του οποίου «άντεγράφη ακριβώς μετά των έπιδεχομένων διορθώσεων, εκ τίνος χειρογράφου άντιγράφου κ’ έκείνου έκ τοΰ πρωτοτύπου φαίνεται, δπερ εύρίσκετο εν τη μονή του Τιμίου προδρόμου έν Δερβεκίστη του Άποκούρου». Τό χειρόγραφον αυτό άφηρέθη κατά τήν διάλυσιν τής ίεράς μονής επί Όθωνος. «Πολλά έμόχθησε προς ευρεσιν αύτοΰ καί έξήγαγεν αύτό εκ των χειρών τής άμαθείας καί τοΰ σκότους καί τα μάλιστα συνετέλεσεν εις τήν δημοσίευσιν αύτοΰ» ό δήμαρχος Παμφίας Βάσιος Βασιλόπουλος. Ή ώς άνω εκδοσις τοΰ Δημητρίου Λουκοπούλου είναι δυσεύρετος καί διά τοΰτο ό ’Αρχιμανδρίτης Χαράλαμπος Βασιλόπουλος, εύρών εν άντίτυπον αυτής, προέβη κατά τό έτος 1952 εις πρώτην έπανέκδοσιν, εις τήν οποίαν έπέφερε τάς άναγκαίας διορθώσεις καί έχώρισε τό κείμενον τοΰ βίου εις κεφάλαια καί παραγράφους. Έξαντληθείσης τής πρώτης ταύτης έκδόσεως ό Βασιλόπουλος προέβη εις νέαν έκδοσιν με μόνην τήν διαφοράν ότι ή δεύτερα αυτή έπανέκδοσις δεν περιέλαβε τήν ακολουθίαν τοΰ 'Αγίου. Κατά τό έτος 1973 ό ’Αρχιμανδρίτης Χαράλαμπος Βασιλόπουλος προέβη εις τρίτην έπανέκδοσιν τοΰ βίου τοΰ Νεομάρτυρος ’Ιακώβου. Ό βίος τοΰ 'Αγίου ’Ιακώβου περιελήφθη εις τούς Συναξαριστάς τοΰ Δουκάκη καί τοΰ Ματθαίου. Ό βίος καί ή πολιτεία τοΰ ’Ιακώβου περιέχεται καί εις κώδικας των μονών τοΰ 'Αγίου ’Όρους, ήτοι εις τούς ύπ’ άριθμ. 27 τής βιβλιοθήκης τής Σκήτης τής 'Αγίας "Αννης (108.27 Χαρτ. 8. XVII.)10, 25 τής μονής Ξενοφώντος (727. 25. Χαρτ. 16. XVIII)1, 589 τής μονής των Ίβήρων (4709. 589. Χαρτ. 4. XVII) 3 καί 161 τής μονής Παντελεήμονος (5668. 161. Χαρτ. 8 (0,215x0,17). XIX.)8. Εις τόύπ’άριθμ. 213 χειρόγραφον τής μονής Παντελεήμονος (5720. 213. Χαρτ. 8. μικρ. (0,19χ0,17)ΧΙΧ.)περιέχεται «Βίος καί ύπόμνημα του άγιου πατρός ήμών Ιακώβου του άσκήσαντος εις τά όρια τής ίεράς μονής των Ίβήρων καί θείας θεωρίας κατατρυφήσαντος έν τή ιερά σκήτη τοϋ τιμίου Προδρόμου. Συγγραφείς παρά τίνος ίερομονάχου δι' επιμελείας καί δαπάνης τοΰ πανοσιωτάτου καθηγουμένου Άνδρέου του ίεροΰ 'Ρωσσικοΰ κοινοβίου. Έν άγίφ ορει ’Άθω έν ετει 1891».
Ό βίος καί ή πολιτεία τοΰ Αγίου περιέχεται ομοίως είς τον κώδικα ύπ’ άριθμ. 5, σ. 36α-63β, τής παρά την μονήν τών Ίβήρων Σκήτης τοΰ Τιμίου Προδρόμου (560[6] Χάρτ. 29,5 χ 18,5 σσ. 119 σελ. 2 ετ. 1874-1881)5. Είς τόν ύπ’ άριθμ. 4 κώδικα τής αύτής ώς άνω Σκήτης (559[4] χαρτ. 30,52x0,5 φφ. 185 στ. 23 ετ. 1692) είς τάς στ. 2β-3β, περιέχεται μέρος «έκ τοΰ βίου τοΰ άγιου Ιακώβου τοΰ άσκήσαντος εις τά όρια τής ίεράς Μονής τών Ίβήρων καί θείας θεωρίας έκεΐ κατατρυφήσαντος έν τή Μονή τοΰ Τιμίου Προδρόμου». «Θεωρία έκ τοΰ βίου τοΰ άγιου όσιομάρτυρος Ιακώβου τοΰ νέου περί άξιων καί άναξίων ιερέων» περιέχεται είς τόν ύπ’ άριθμ. 204 κώδικα τής μονής Παντελεήμονος (5711.204 Χαρτ. 4(0,245 X 0,18) XIX)7. Σύνοψιν έκ τοΰ κατά πλάτος βίου τοΰ Αγίου Ιακώβου περιέλαβεν είς τό Νέον Μαρτυρολόγιον ό μοναχός Νικόδημος ό Αγιορείτης.
Ό «Λόγος είς τόν όσιομάρτυρα καί καθηγητήν πατέρα ήμών Ιάκωβον τόν νέον» τοΰ Θεοφάνους μοναχοΰ τοΰ Άναστασιώτου, (Άρχ.: Πατρικών ήμϊν πλασμάτων ασκητικοί αγώνες καί μαρτυρικά σκάμματα φαιδρών τήν εύφημίαν έπικρατήσαι προτρέπουσιν. Τέλ.: εί δ’ άλλοτε, άλλα μή παραλλάττουσα ή μερίς εϊη, άλλά τής αύτής Ιδέας καν τάξεως, ή δή ταΐς άναγομέναις ψυχαΐς παρά Θεφ φιλανθρώπως άποκεκλή ρωτάν εν αύτφ Χριστώ τω Θεω ήμών, ω ή δόξα καν ή τιμή καί ή προσκύνησνς... εις τούς αιώνας τών αιώνων αμήν.), περιέχεταν εις τον κώδνκα 221 τής μονής Κουτλουμουσίου (3224. 221. Χαρτ. 8. XVII).
Ή προς τιμήν του 'Αγίου ’Ακολουθία έξεδόθη τό πρώτον υπό τού Δημητρίου Λουκοπούλου, οστις ύπήρξεν ό πρώτος εκδότης καν τού βίου τού Νεομάρτυρος ’Ιακώβου. 'Ο Λουκόπουλος ενς τήν εκδοσιν τής ’Ακολουθίας δεν είχεν ύπ’ οψιν του τό πρωτότυπον χενρόγραφον, άλλ’ ετερον άντίγραφον τού έτους 1824, έκ τού οποίου άντέγραψε τα εξής ένδναφέροντα στοιχεία:
«Άντεγράφη ή παρούσα άκολουθία τού αγίου ’Ιακώβου καν τών σύν αύτφ μαρτυρησάντων κατά τό 1824 εν μηνί Δεκεμβρίφ διά. συνδρομής τών πανοσιωτάτων πνευματικών κύρ ’Ιωσήφ, καί ήγουμένου κύρ ’Αμβροσίου διά χειρός ξένου τινός, οδ μέμνησθε προς Κύριον οί έντυγχάνοντες».
Έκ τής έκδόσεως ταύτης τού Λουκοπούλου, ό ’Αρχιμανδρίτης Χαράλαμπος Βασνλόπουλος προέβη κατά τό έτος 1952 ενς έπανέκδοσιν τής ’Ακολουθίας. Ή ’Ακολουθία τού 'Αγίου περιέχεταν εις τόν ύπ’ άρνθμ. 221 κώδνκα τής μονής Κουτλουμουσίου (3294. 221. Χαρτ. 8. XVII.), ώς επίσης καί εις τόν ύπ’ άριθμ. 5 κώδικα τής Σκήτης τού Τιμίου Προδρόμου (560[5] Χάρτ. 30,5x21 σσ. 119 σελ. 2 ετ. 1874-1881)®, εις τάς σ. 17α-35β. ’Ακολουθίαν πρός τιμήν τού 'Αγίου ’Ιακώβου συνέταξε καί ό 'Αγιορείτης μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.
«Περί τού τρόπου τής δόσεως τού εφεξής άναφερομένου τιμίου λειψάνου του αγίου Όσιομάρτυρος ’Ιακώβου, δι’ οδ άναφέρει καί το ιδιόχειρον γράμμα του Θεσσαλονίκης κύρ Δαμασκηνοί), όποΰ καί ή Πανιερότης του μετά του έπισκόπου Άρδαμερίου κύρ Διονυσίου, έμεσίτευσαν διά νά δοθη εις ήμάς, καί άναφέρει κατά πλάτος· το όποιον γράμμα εύρίσκεται εις τό άγιον Βήμα του Κυριάκου ένδον του Σεντουκιού» διαλαμβάνει ό κώδιξ 6 (561 [6] Χάρτ. 29,5x18,5 σσ. 66 ετ. 1898 κ.έ.) τής Σκήτης του Τιμίου Προδρόμου, εις τάς σελ. 1-3. Τό κείμενον τοΰτο εχει ώς εξής:
’Επειδή από τον ιερόν Μοναστηριού τής άγιας ’Αναστασίας τοϋ προς τή Θεσσαλονίκη κειμένου, έδωρήθη ε’ις την καθ’ ημάς ίεράν Σκήτην τοϋ Τιμίον Προδρόμου, εν τεμάχιον άγιον λείψανον από το τίμιον κατωσάγονον τοϋ άγιου Όσιομάρτυρος ’Ιακώβου, τοϋ εις την αυτήν ημών Σκήτην προασκήσαντος· διά τοΰτο μάς έζήτησαν και οι εν εκείνη τή Μονή ενασκούμενοι όσιώτατοι Πατέρες, όπως εις τήν ’Αγρυπνίαν δπον έπιτελοϋμεν ημείς εν τω καθ’ ημάς Κυριακω, εις τήν μνήμην αντοϋ τοϋ όσιομάρτυρος, μνημονεύωμεν καί τής αδελφότητος εκείνου τοϋ Μοναστηριού' ή δε δόσις τοϋ τοιούτου άγιον λειψάνου παρ’ εκείνων των Πατέρων, εγένετο με τον εξής τρόπον: ’Επειδή ή Σκήτη ημών άπήλαυσεν εις πολνν καιρόν τους ασκητικούς εκείνου αγώνας καθώς ό βίος του Ιστορεί, έμαθε δε καί ότι εις τό διαληφθεν Μοναστήριον εύρίσκονται τά σεβάσμια τον λείψανα, έλάβομεν πόθον να άποκτήσωμεν καί ημείς εις τήν Σκήτην ημών, μέρος τών εκείνου θείων λειψάνων καί λοιπόν εγράψαμεν εις τους Πατέρας, παρακαλοϋντες αυτούς να μεταδώσουν καί εις ημάς από εκείνον τον ιερόν θησαυρόν εν ω δε εποιονμεθα τήν τοιαύτην προς αυτούς παράκλησιν, θεία νεάσει τοϋ αντοϋ άγιον, εύρέθησαν εκεί εις αυτό τό άγιον Μοναστήριον, ό πρώην Θεσσαλονίκης κύρ Δαμασκηνός, καί ό Άρδαμερίου κύρ Διονύσιος, οί όποιοι δντες γνώριμοι μέ τινας αδελφούς ταύτης τής Σκήτεως ημών, τούς κατέπεισαν έκείνους τούς Πατέρας (καί μη βονλομένους εις τάς άρχάς) νά στέρξωσι τήν δόσιν, προβάλλοντες εις εκείνους δτι δίκαιον είναι νά εύρίσκεται καί εις τήν ήμετέραν Σκήτην μέρος εκείνου τών λειψάνων, διά τούς ασκητικούς αγώνας όποϋ προ τοϋ μαρτυρίου του ενταύθα ετέλεσεν καί λοιπόν εστάλη εις ημάς καί εύρίσκεται προσκυνούμενον, ημείς δε πάλιν μνημονεύομεν ώς έζήτησαν κατ’ έτος πάντοτε εις τήν ’Αγρυπνίαν τοϋ αγίου, ούτως· ’Έτι δεόμεθα ύπερ ελέους, ζωής, ειρήνης, υγείας, σωτηρίας, επισκέψεως, συγχωρήσεως, καί άφέσεως άμαρτιών τών δούλοιν τοϋ Θεοϋ τών κατοικούντων εν τή άγια Μονή τής άγιας ’Αναστασίας εν Χριστώ αδελφών.
Στοιχεία περί του Νεομάρτυρος ’Ιακώβου εύρίσκει τις εις τόν Συναξαριστήν τών δώδεκα μηνών του ένιαυτοΰ Νικοδήμου τοϋ Αγιορείτου, εις τήν άσματικήν ακολουθίαν καί τό έγκώμιον των èv 'Αγίω Όρει διαλαμψάντων Πατέρων του αύτοδ Νικοδήμου, εις τον κατάλογον των από τής άλώσεως τής Κωνσταντινουπόλεως μέχρι του 1811 έτους υπέρ τής χριστιανικής πίστεως μαρτυρησάντων καθώς καί εις τάς μελέτας καί άρθρα των Delehaye, Petit, Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Σωφρονίου Εύστρατιάδου, Γερασίμου Μικραγιαννανίτου, Meinardus, ’Αναστασίου καί Περαντώνη.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Tό Συναξάριον τοϋ 'Αγίου.
2. Γερασίμου Σμυρνάκη 'Ιερομονάχου Έσφιγμενίτου, Τό Άγιον Όρος. ’Αρχαιολογία Όρους Άθω - Iστορικαί αναμνήσεις άπό των άρχαιοτάτων χρόνων άχρι των ήμερων ήμών - Τυπικά Αγίου Όρους - Καθεστώτα - Άρχιτεκτονική - Άγιογραφία - Βιβλιοθήκαι - Μοναί - Κειμήλια - Άπογραφική καί λοιπά. Μετά 62 εικόνων καί χάρτου τοϋ Αγίου "Ορους, έν Άθήναις 1903.
3. Αποστόλου Άθ. Γλαβίνα, Θεωνάς Α' ό άπό ήγουμένων Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, «Μακεδονικά», τ. 12 (1972).
4. Αποστόλου Άθ. Γλαβίνα, Μακάριος Παπαγεωργόπουλος ό άπό Κορίνθόυ Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης (1465; - 12 Απριλίου 1546) _ «Μακεδονικά», τ. 13(1973).
5. Δ. Λαμπαδαρίου, Δερβέκιστα, «Μεγάλη Ελληνική ’Εγκυκλοπαίδεια Παύλου Δρανδάκη», τ. 9.
6. Ό Άγιος ’Ιάκωβος ό Νεομάρτυς, ε.ά., σ. 4. ’Αρχιμανδρίτου Xαραλάμπους Βασιλοπούλου, Ό Άγιος ’Ιάκωβος ό Νεομάρτυς, Άθήναι 19733, σ. 7. Είς τήν εκδοσιν του Λουκοπούλου, είς τό τέλος του βίου τού ’Ιακώβου, έπισυνάπτονται στίχοι Παναγιώτου τινός Ραδοβεσδύτου, (Ακολουθία καί Βίος, ε.ά., σ. 95-96, Ο Άγιος ’Ιάκωβος ό Νεομάρτυς, ε.ά., σ. 91-92. Αρχιμανδρίτου Χαραλάμπους Βασιλοπούλου, Ό Άγιος ’Ιάκωβος ό Νεομάρτυς, ε.ά., σ. 73-75) έπιθυμοϋντος νά ένδυθή τό μοναχικόν σχήμα καί νά γίνη μιμητής τών μαθητών τού Ίακώβου. Ή εκφρασις: «Κάμοί τω γεγραφότι, άγιε, ΐλεών μοι ποίησον» δηλοΐ μάλλον τον άντιγραφέα καί όχι τον συντάκτην τοΰ βίου τοΰ Άγιου.
7. Ακολουθία καί Βίος, ε.ά.
8. Άρχιμ. Χαραλάμπους Βασιλοπούλου, Ηγουμένου I. Μ. Πετράκη, Ό Άγιος ’Ιάκωβος ό Νεομάρτυς, εκδοσις Βλ ’Εκδόσεις: Πανελληνίου ’Ορθοδόξου Ένώσεως (Π.Ο.Ε.), Άθήναι 1966.
9. Κωνσταντίνου Χρ. Δουκάκη, Μέγας Συναξαριστής, Μήν Νοέμβριος, τόμος τρίτος, Άθήναι 1952s.
10. Βίκτωρος Ματθαίου, Ό Μέγας Συναξαριστής τής ’Ορθοδόξου ’Εκκλησίας, τόμος ΙΑ', Μήν Νοέμβριος, Άθήναι 1950, σ. 28-64.
11. Σπυρίδωνος Π. Λάμπρου, Κατάλογος των έν ταΐς βιβλιοθήκαις τοϋ 'Αγίου "Ορους Ελληνικών Κωδίκων, τόμος πρώτος, έν Κανταβριγίμ τής ’Αγγλίας 1895, Έν τέλει τοΰ χειρογράφου τοΰ Βίου: «,ζροαλ Μαρτίου ια' (=1663).
12. Σπυρίδωνος Π. Λάμπρου, Κατάλογος, τόμος πρώτος, έ.ά.
13. Σπυρίδωνος Π. Λάμπρου, Κατάλογος τών έν ταϊς βιβλιοθήκαις τοϋ 'Αγίου Όρους Ελληνικών Κωδίκων, τόμος δεύτερος, έν Κανταβριγία τής ’Αγγλίας 1900.
14. Σπυρίδωνος Π. Λάμπρου, Κατάλογος, τόμος δεύτερος, έ.ά.
15. Λίνου Πολίτη μέ τή συνεργασία Μ. I. Μανούσακα, Συμπληρωματικοί κατάλογοι χειρογράφων Άγιου "Ορους, Θεσσαλονίκη 1973.
16. Λίνου Πολίτη, Συμπληρωματικοί κατάλογοι, ε.ά.
17. Νικοδήμου τοΰ Αγιορείτου, Νέον Μαρτυρολόγιον ήτοι μαρτύρια τών νεοφανών Μαρτύρων τών μετά τήν άλωσιν τής Κωνσταντινουπόλεως κατά διαφόρους καιρούς καί τόπους μαρτυρησάντων. Συναχθέντα έκ διαφόρων Συγγραφέων καί μετ’ έπιμελείας ότι πλείστης διορθωθέντα, έν οίς καί ίκαναί άκολουθίαι προσετέθησαν. Έκδοσις τρίτη. Διωρθωμένη καί έκ πλείστων λαθών άπηλλαγμένη. Επιστασία: Π. Β. Πάσχου, Άθήναι 1961.
18. ’Ακολουθία άσματική καί έγκώμιον τών 'Οσίων καί Θεοφόρων Πατέρων ήμών τών έν τφ 'Αγίφ Όρει τού "Αθω διαλαμψάντων. Συγγραφέντα μέν ύπό τού έν μοναχοΐς έλαχίστου Νικοδήμου 'Αγιορείτου προτροπή καί άξιώσει τής Τέρας καί κοινής Συνάξεως πάντων τών Μοναστηριακών τού 'Αγίου Όρους Πατέρων νΰν δέ πρώτον τύποις έκδοθέντα ύπό τού Τυπογράφου Γεωργίου Μελισταγοΰς. Διά συνδρομής τής Σεβάσμιας όμηγύρεως τών έν "Αθφ Πατέρων. Είς κοινήν τών Μοναχών, καί πάντων τών ’Ορθοδόξων Λαϊκών Χριστιανών ώφέλειαν, έν Έρμουπόλει, έκ τής τυπογραφίας Γ. Μελισταγοΰς Μακεδόνος, 1847.
19. K. Ν. Σάθα, Μεσαιωνική βιβλιοθήκη, τόμος Γ', έν Βενετίμ 1872 (Άθήναι 1972).
20. Hippol. Delehaye, Greek Neomartyrs, «The Constructive Quarterly», τ. 9 (1921).
21. Louis Petit, Bibliographie des Acolouthies greques, Bruxelles 1926.
22. ’Αρχιεπισκόπου ΙΧρυσοστ. Παπαδοπούλου, Οί Νεομάρτυρες, έκδοσις Γ'. ΕΙσαγωγή, Σημειώσεις, ’Επιμέλεια: Ίωάννου Χρ. Κωνσταντινίδου, Άθήναι 1970.
23. Σωφρονίου Εύστρατιάδου,! Μητροπολίτου πρ. Λεοντοπόλεως, 'Αγιολόγιον, ε.ά.
24. Γερασίμου Μικραγιαννανίτου, ’Ιάκωβος, «Θρησκευτική καί ’Ηθική ’Εγκυκλοπαίδεια», τ. 6.
25. Otto Meinardus, The Saints of Greece, Athen 1970.
26. Ίωάν. ’Αναστασίου, Νεομάρτυρες τής Μακεδονίας. Ό άγιος ’Ιάκωβος άπό τήν Καστοριά καί ό άγιος Μακάριος, «’Ορθόδοξος ’Επιστασία» Κατερίνης, τ. 17 (1971).
27. Ίωάννου Θ. Περαντώνη, Λεξικόν τών Νεομαρτύρων (Οί Νεομάρτυρες άπό τής άλώσεως τής ΚΠόλεως, μέχρι τής άπελευθερώσεως τού δούλου "Εθνους), τόμος δεύτερος, έν Άθήναις 1972.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ΄. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἀγγελικῶς ἐπὶ τῆς γῆς διαπρέψας, τῶν Ἀποστόλων ἀνεδέξω τὴν χάριν, καὶ μετανοίας κήρυξ καὶ διδάσκαλος πεμφθείς, ἔδειξας τοῖς θέλουσι, σωτηρίας τὴν τρίβον, ὅθεν καὶ πρὸς ἄθλησιν, παρετάξω γενναίως, σὺν τοῖς στεῤῥοῖς συνάθλοις σου σοφέ, Ὁσιομάρτυς Ἰάκωβε μέγιστε.
Κοντάκιον Ἦχος πλ. δ´. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Τῆς μετανοίας τὴν λαμπρὰν καὶ θείαν σάλπιγγα, φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ τὸν νέον Κήρυκα, ἀνυμνήσωμεν Ἰάκωβον ἐπαξίως. Τοῦ Κυρίου, τὸν βαστάσαντα τὰ στίγματα, καὶ πληρώσαντα Ἁγίων τὸ ὑστέρημα. Ὅθεν εἴπωμεν· Χαίροις, Πάτερ Ἰάκωβε.
Μεγαλυνάριον
Δεῦτε τὴν τριάδα τὴν θαυμαστήν, τῶν Νεομαρτύρων καὶ Ὁσίων τὴν καλλονήν, ἐν ἐτησίοις ὕμνοις, προσπίπτοντες ὑμνοῦμεν, τοὺς τρώσαντας γενναίως, τὸν πολυμήχανον.
Πηγή: Μακεδονικά, Ορθόδοξος Συναξαριστής
