Ακούσατε, ἀγαπητοί μου, τὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο εὐαγγέλιο. Μιλάει γιὰ δύο ἀδελφὲς μὲ εὐγενῆ αἰσθήματα, τὴ Μάρθα καὶ τὴ Μαρία. Καὶ οἱ δύο ἀγαποῦσαν τὸ Χριστό, ἀλλὰ ἔδειχναν τὴν ἀγάπη τους κατὰ διαφορετικὸ τρόπο. Ἡ Μάρθα ἔ τρεξε νὰ ἑτοιμάσῃ τραπέζι, νὰ τὸν εὐχαριστήσῃ.
Ἡ Μαρία κάθισε στὰ πόδια του καὶ σὰν σφουγγάρι ῥουφοῦ σε τὰ λόγια του. Ἀλλ᾽ ἐγὼ τώρα δὲν θέλω νὰ μιλήσω οὔτε γιὰ τὴ Μάρθα οὔτε γιὰ τὴ Μαρία· θέλω νὰ στρέψω τὴ σκέψι, τὴ διάνοια καὶ τὴν καρδιά σας σὲ μία ἄλλη αἰθερία ὀντότητα, ποὺ σήμερα, τὴν ἁγία αὐτὴ ἡμέρα, προβάλλει ἐμπρός μας ὡς σύμβολο μεγάλων ἀξιῶν καὶ ἀνδραγαθημάτων· καὶ αὐτή, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἡ ἀγαπητή μας πατρίδα, ἡ Ἑλλάς.
Μάλιστα. Ἡ Ἑλλὰς ὡς αἰθερία μορφὴ βηματίζει διὰ μέσου τῶν αἰώνων. Εἶνε ἕνα μικρὸ ἔθνος, ἀλλ᾽ ἔχει νὰ ἐπιδείξῃ τίτλους τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης ἐκ μέρους ὅλης τῆς ἀνθρωπότητος. Διότι κανένα ἄλλο ἔθνος δὲν ὑπηρέτησε τὸν κόσμο τόσο ὅσον αὐτή. Ὑπηρέτης τῆς ἀνθρωπότητος στάθηκε ἡ πατρίδα μας.
Ὑπηρέτησε τὴν ἀνθρωπότητα πρῶτον μὲ τὴν ἐπιστήμη. Εἶνε γεγονὸς ἀναμφισβήτητο ὅτι οἱ ἀρχὲς ὅλων τῶν ἐπιστημῶν, ποὺ σήμερα καταπλήσσουν μὲ τὶς προόδους των, ἔχουν τὶς ῥίζες τους ἐδῶ.
Θεμελιωταὶ ὅλων τῶν ἐπιστημῶν εἶνε Ἕλληνες. Ἐὰν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς ἰατρικῆς, εἶνε ὁ Ἱπποκράτης ὁ Κῷος (469-399 π.Χ.), ποὺ τὸ ἄγαλμά του στολίζει τὴν ἰατρικὴ σχολὴ στὸ Παρίσι.
***
Ἐὰν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς μηχανικῆς, εἶνε ὁ Ἀρχιμήδης ὁ Συρακούσιος (287-212 π.Χ.). Ἐὰν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς γεωμετρίας, εἶνε ὁ Εὐκλεί δης ὁ Ἀλεξανδρεύς (γύρω στὸ 300 π.Χ.).
Ἐὰν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς ἀλγέβρας, εἶνε ὁ Θαλῆς Μιλήσιος (7ος - 6ος αἰ. π.Χ.).
Ἐὰν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς ἱστορίας, εἶνε ὁ Θουκυδίδης ὁ Ὀλόρου (455-400 περίπου π.Χ.).
Ἐὰν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς ποιήσεως καὶ μεγαλύτερος ποιητής, εἶνε ὁ Ὅμηρος (πρὸ τοῦ 700 π.Χ.). Ἐὰν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς φιλοσοφίας, εἶνε ὁ Πλάτων (γύρω στὸ 347 π.Χ.).
Καὶ ἂν ρωτήσῃς ποιός εἶνε ὁ πατέρας τῆς ἀ τομικῆς θεωρί ας, ποὺ κατέκτησε τὸν κόσμο στὰ νεώτερα χρόνια, εἶνε ὁ Δημόκριτος ὁ Ἀ βδηρίτης (460- 370 περίπου π.Χ.).
Λοιπὸν δὲν εἶνε ψέμα, δὲν εἶνε ἐγωιστικὸ νὰ ποῦμε ὅτι τὰ σπέρματα ὅλων τῶν ἐπιστημῶν βρίσκονται ἐδῶ.
Ἡ Ἑλλὰς ὑπηρέτησε τὴν ἀνθρωπότητα μὲ τὴν ἐπιστήμη, τὴν ὑπηρέτησε ἀκόμα μὲ τὴν τέχνη, τὴν ἀπαράμιλλη τέχνη της. Καὶ ἀπόδειξις εἶνε οἱ ναοί, τὰ μνημεῖα, τὰ ἀγάλματα, ποὺ κοσμοῦν τὰ μουσεῖα τῆς Δύσεως.
Ἀπόδειξις εἶνε ὁ Παρθενὼν πρὸ Χριστοῦ καὶ ἡ Ἁγια - Σοφιὰ μετὰ Χριστόν. Ὅταν ἄλλοι λαοὶ ζοῦσαν στὰ σπήλαια κ᾽ ἔτρωγαν βελανίδια, ἡ Ἑλλὰς δημιουργοῦσε ἔργα τέχνης ἄφθαστα.
Ἡ Ἑλλὰς ὑπηρέτησε τὴν ἀνθρωπότητα μὲ τὴν ἐπιστήμη, τὴν ὑπηρέτησε μὲ τὴν τέχνη, τὴν ὑπηρέτησε καὶ μὲ τοὺς ἀγῶνες ποὺ διεξήγαγε γιὰ τὴν ἐλευθερία καὶ τὸν πολιτισμό.
Ἡ ναυμαχία τῆς Σαλαμῖνος (480 π.Χ.) καὶ ἡ μάχη τοῦ Μαρα θῶνος (490 π.Χ.) ἔμειναν ὡς φωτεινὰ ὁρόσημα. Ἡ ἐκστρατεία τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου, τοῦ εὐγενοῦς τέκνου τῆς Μακεδονίας, δὲν εἶχε χαρακτῆρα κατακτητικό· χαρακτηρίσθηκε ὡς «ἔνοπλος ἐξερεύνησις».
Ὁ νεαρὸς αὐτὸς βασιλεὺς ἔδειξε μεγαλοψυχία σὲ ἡττημένους, φέρθηκε μὲ εὐγένεια σὲ ἀδυνάτους ποὺ ὑπέταξε, ἔσπειρε ἀπὸ τὴ Μακεδονία μέχρι τὸ Γάγγη καὶ τὸ Νεῖλο σπέρματα ἀνωτέρου πολιτισμοῦ καὶ ὑπῆρξε πρόδρομος τοῦ Χριστιανισμοῦ.
***
Ἡ Ἑλλὰς ὑπηρέτησε τὸν κόσμο ὄχι μόνο μὲ τὴν ἐπιστήμη, τὴν τέχνη καὶ τοὺς ἀγῶνες της· τὸν ὑπηρέτησε καὶ μὲ τὴ γλῶσσα της. Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ὑπερτερεῖ ἀπ᾽ ὅλες τὶς γλῶσσες τῆς γῆς.
Δὲν τὸ λέμε ἐμεῖς, τὴν ἐγκωμιάζουν οἱ μεγαλύτεροι γλωσσολόγοι. Δὲν ὑπάρχει ἄλλη γλῶσσα μὲ τόσες δυνατότητες· αὐτὴ μπορεῖ νὰ ἐκφράσῃ μὲ τελειότητα καὶ τὶς πιὸ λεπτὲς συλλήψεις καὶ ἐκφάνσεις τοῦ ἀνθρωπίνου πνεύματος. Κάποιοι τὴν εἶπαν «γλῶσσα τῶν θεῶν».
Ἀπόδειξις τῆς ὑπεροχῆς της εἶνε ὅτι μέχρι σήμερα ἡ ἐπιστήμη, ὅταν ἀνακαλύπτῃ κάτι νέο καὶ ζη τῇ πῶς νὰ τὸ ὀνομάσῃ, δὲν ἀνοίγει οὔτε τὸ ἀγγλικὸ οὔτε τὸ γερμανικὸ οὔτε τὸ γαλλικὸ οὔτε ἄλλο λεξικό· γιὰ νὰ καθιερώσῃ ἕνα νέον ἐπιστημονικὸ ὅρο γιὰ κάποιο καινούργιο ἐπίτευγμά της, ἀνοίγει τὸ ἑλληνικὸ λεξι κὸ καὶ τὸ «βαπτίζει» μὲ ὄνομα ἑλληνικό· διότι ἡ γλῶσσα τῶν Ἑλλήνων εἶνε ἡ πιὸ κυριολεκτική, εὔστοχη καὶ ἐκφραστική.
Γιὰ πα ράδειγμα πάρτε μόνο μερικὲς λέξεις μὲ πρῶτο συνθετικὸ τὸ «τηλε-» (στὰ ξένα τελε- tele-), ὅπως «τηλέ-φωνο», «τηλέ-γραφος», «τηλε-όρασις», «τηλε-βόλο» κ.λπ., ἢ μὲ πρῶτο συνθε τικὸ τὸ «αὐτο-» (στὰ ξένα ωτο- auto-), ὅπως «αὐτό-ματο», «αὐτό-γραφο», «αὐτο-κίνητο», «αὐτο-κινητάμαξα» κ.λπ.· εἶνε ὅροι βγαλμένοι ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ λεξικό.
***
Θὰ ἤθελα πολλὰ νὰ ποῦμε στὸ σημεῖο αὐτό, διότι ἐπὶ τῶν ἡ μερῶν μας ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ἐνταφιάζεται, ἀλλὰ τὸ θέμα δὲν εἶνε τῆς ὥρας αὐτῆς. Ἂν πάντως ἔχουμε κάτι γιὰ τὸ ὁποῖο μποροῦμε νὰ καυχηθοῦμε, αὐτὸ εἶνε ἡ γλῶσσα μας, ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ὁμήρου.
Καὶ εἶνε ντροπή μας, τὸ Ἰσραὴλ νὰ μιλάῃ τὴν ἀρχαία γλῶσσα τοῦ Μωυσέως καὶ τοῦ Ἠσαΐου, κ᾽ ἐμεῖς στὴν πατρίδα μας νὰ ζητοῦμε νὰ ἐξοντώσουμε τὴν ἄφθαστη γλῶσσα τῶν προγόνων μας, γιὰ νὰ πέσουμε σὲ μιὰ χυδαία γλῶσσα, μεῖγμα καὶ μωσαϊκὸ ξένων δανείων.
Ἡ Ἑλλὰς μὲ τὴ γλῶσσα της δὲν ὑπηρέτησε ἁ πλῶς τὴν ἀνθρωπότητα σὲ ἐγκόσμιες ἀνάγκες· ἔδωσε τὴ γλῶσσα της καὶ στὴν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ· καὶ γι᾽ αὐτὸ τὸ Εὐαγγέλιο δὲν γράφτηκε οὔτε στὰ ἑβραϊκὰ οὔτε στὰ λατινικὰ οὔτε σὲ καμμιὰ ἄλλη γλῶσσα.
Ὅπως ὁ Θεὸς ἀπ᾿ ὅλες τὶς γυναῖκες ἐξέλεξε τὴν Παναγία γιὰ νὰ γίνῃ μητέρα τοῦ Υἱοῦ του, ἔτσι κι ἀπ᾿ ὅλες τὶς γλῶσσες τοῦ κόσμου ἐξέλεξε τὴν ἑλληνικὴ γιὰ νὰ δώσῃ γραπτὸ τὸ Εὐαγγέλιο.
Καὶ εἶνε καύχημα τῆς Ἑλλάδος ὅτι δάνεισε στὸ Χριστὸ τὴ γλῶσσα της γιὰ νὰ ἐκφράσῃ τὰ οὐράνια νοήματά του, κι ἀπὸ τὸ ἑλ ληνικὸ πρωτότυπο μεταφράστηκε ἔπειτα σὲ ὅλες τὶς ἄλλες γλῶσσες τὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ.
***
Ἡ Ἑλλὰς ὑπηρέτησε τὴν ἀνθρωπότητα ὄχι μόνο ὡς Μάρθα, στὸν πρακτικὸ βίο· τὴν ὑπηρέτησε ἀκόμα καὶ ὡς Μαρία, μὲ τὶς ὑψηλὲς καὶ μεγάλες καὶ οὐρανογείτονες ἰδέες της.
***
Τέλος τὴν ὑπηρέτησε καὶ μὲ τὸ αἷμα της. Ὤ τὸ αἷμα τὸ ἑλληνικό, χύθηκε ἄφθονο! Ἂν ἀνοίξουμε τὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἱστορίας, θὰ δοῦμε ὅτι κανένα ἄλλο ἔθνος δὲν προσέφερε τόσες ἑκατόμβες θυσιῶν γιὰ νὰ καρποφορήσουν οἱ μεγάλες καὶ ὑψηλὲς ἰδέες ὅσον ἡ ἀγαπητὴ πατρίδα μας.
Μόνο στὶς ἡμέρες μας, τὸ 1922, –μετρῆστε, δὲν εἶνε ψέμα, δὲν εἶνε παραμύθι– ἕνα ἑκατομμύριο Πόντιοι καὶ Μικρασιᾶται Χριστιανοὶ ἐσφάγησαν σὰν ἀρνιὰ μπροστὰ στὰ μάτια τῶν μεγάλων δυνάμεων καὶ κοκκίνισε τὸ κῦμα τοῦ Αἰγαίου.
Ἕνα ἑκατομμύριο νεομάρτυρες θυσιάστηκαν γιὰ ὅ,τι ὑψηλὸ καὶ ὡραῖο ὑπάρχει στὸν κόσμο. Αὐτὴ εἶνε ἡ Ἑλλάς· στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ, ὑπηρέτης τῆς ἀνθρωπότητος, ἄστρο φωτεινό.
Τὸ φωνάζουν τὰ πράγματα καὶ τὰ γεγονότα· κι ἂν ἐμεῖς σιωπήσουμε, θὰ μιλήσουν καὶ οἱ πέτρες. Τὸ φωνάζει ἀκόμα καὶ τὸ γεγονὸς τῆς 28ης Ὀκτωβρίου 1940 ποὺ ἑορτάζουμε σήμερα.
Ὅσοι εἴμαστε παλαιότεροι ἐνθυμούμεθα μὲ δάκρυα, ὅτι ποτέ ἄλλοτε ἡ Ἑλλὰς δὲν ἔφτασε σὲ τόση δόξα καὶ μεγαλεῖο ὅσο τὴν ἡμέρα ἐκείνη. Ὅπου στὴν Εὐρώπη παρουσιαζόταν Ἕλληνας, εἴτε στὸ Παρίσι εἴτε στὴ Μόσχα, τὸν ἐπευφημοῦσαν καὶ τὸν σήκωναν στὰ χέρια.
Τότε ἡ Ἑλλὰς πῆρε τὶς κορυφὲς τῆς Πίνδου καὶ τὶς ἔσμιξε μὲ τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ.
***
Αὐτὴ εἶνε ἡ ἡ πατρίδα μας, ἀγαπητοί μου. Σήμερα ὅμως ἀδικεῖται καὶ περιφρονεῖται. Ἀπόδειξις καὶ ἡ Κύπρος… Ἀλλ᾽ ἂς μὴν ἀπελπιζώμεθα. Τὸ εἶπα, τὸ ἔγραψα, τὸ πιστεύω· κι ἂν ὅλοι μᾶς ἐγκαταλείψουν, δὲν μᾶς ἐγκαταλείπει ἡ Παναγιά.
Λέω κ᾽ ἐγὼ σὰν τὸν Κολοκοτρώνη· Σύμμαχός μας δὲν εἶνε κανένας ἀπ᾽ αὐτοὺς ποὺ μᾶς ἀπάτησαν· σύμμαχος καὶ προστάτης μας εἶνε ὁ Θεὸς τῶν πατέρων μας. Ὅταν οἱ Τοῦρκοι μπῆκαν στὴ Σμύρνη κ᾽ ἔβαλαν φωτιὲς καὶ ἔσφαζαν τοὺς Χριστιανοὺς κ᾽ ἡ θάλασσα κοκκίνισε, καὶ Ἄγγλοι Γάλλοι καὶ Ἰταλοὶ γλεντοκοποῦσαν εἰς ὑγείαν τοῦ Κεμὰλ στὶς ναυαρχίδες τους, κ᾽ ἔδιωχναν τοὺς πρόσφυγες καὶ τοὺς χτυποῦσαν στὰ κεφάλια μὲ τὰ κουπιά, τότε ἕνα ἡρωϊκὸ ῥάσο στάθηκε παρηγορητής, ὁ Χρυσόστομος Σμύρνης.
Λειτούργησε γιὰ τελευταία φορὰ στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς καὶ στὸ τέλος εἶπε· Ἕλληνες, μὴ ἀποθαρρύνεστε· θὰ ἔρθουν καὶ καλύτερες ἡμέρες!… Κ᾽ ἐμεῖς ἐλπίζουμε στὸ Θεό· θὰ ἔρθουν καλύτερες ἡμέρες, ἀρκεῖ ὅλοι, κλῆρος, λαός, στρατός, διανοούμενοι, ὀλιγογράμματοι, μικροὶ καὶ μεγάλοι, ὅλων τῶν πτερύγων, νὰ φανοῦμε ἄξιοι αὐτῆς τῆς πατρίδος, ποὺ σήμερα ἑορτάζει μία ἔνδοξη ἱστορικὴ ἡμέρα τῆς ζωῆς της.
(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
Πηγή: (Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ποὺ ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Σκέπης Πτολεμαΐδος τὴν Παρασκευὴ 28-10-1977 πρωὶ μὲ ἐλαφρῶς ἄλλο τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 18-9-2012), Ἀναβάσεις
